DIFFERENTIAALDIAGNOSE

ANAMNESE

WW

• Waar heeft u precies pijn?

  • flank en buik        -> pyelonefritis

KK

• Hoe erg is de pijn?

VV

• andere klachten:

  • pollakisurie (frequente mictie in kleine hoeveelheden) + pijnlijke mictie         -> cystitis

  • urge-klachten (aandrang om direct de blaas te legen) + pijnlijke mictie            -> cystitis

  • hematurie + pijnlijke mictie            -> cystitis

  • hematurie maar geen pijnlijke mictie           -> urinestenen, maligniteit

  • koorts en algemeen ziek-zijn            -> pyelonefritis

    VROUWEN:

• vaginale irritatie/afscheiding            -> vaginitis, allicht geen cystitis

• pijn tijdens of na het vrijen            -> vaginitis, SOA

• kan u de plas goed ophouden

• kan u goed uitplassen of heeft u het gevoel dat er urine achterblijft na het plassen      -> cystitis tgv urineresidu

• zwaar gevoel in de vagina, alsof er iets naar buiten komt            -> descensus uteri, cystokèle, urethrokèle

• vaginale droogheid    -> postmenopauzale slijmvliesatrofie 

    MANNEN:

• branderig, geïrriteerd gevoel bij het plassen           -> SOA

• afscheiding uit de penis           -> SOA

• pijn in de balzak of in het kruis            -> prostatitis

• pijn in de lies of laag in de buik            -> prostatitis

• pijn bij ejaculatie, seksuele klachten            -> prostatitis

• zwakkere straal, minder goed kunnen uitplassen, moeilijk te bedwingen aandrang, frequente mictie, urine-incontinentie bij oudere man            -> UWI tgv bemoeilijkte afvloed

VG 

• cystitis                -> cystitis

• cystitis op kinderleeftijd    -> anatomische afwijking urinewegen

• operaties in kleine bekken    -> anatomische afwijking urinewegen

• afwijkingen aan nieren/blaas    -> reflux

• doorgemaakte SOA        -> afvloedproblemen => infectie

• blaaskatheter            -> urethrastrictuur

• gecompliceerde partus    -> descensus uteri, cystokèle

• diabetes mellitus        -> infectie

• bestraling bekken        -> schade blaasepitheel => recidiverende cystitis

MED

• immunosuppressiva        -> infectie

PERS

• onbeschermd seksueel contact, contact met nieuwe partner, partner met klachten

                -> SOA

• gebruik van condoom met spermicide middelen

                -> urineweginfectie

KLINISCH ONDERZOEK

is niet nodig bij: 

• vrouwen met 1e maal klachten cystitis + bevestiging diagnose bij urine-onderzoek

is wel nodig bij:

• mannen

• kinderen

• recidiverende UWI (>3x / jaar)

• tekenen van weefselinvasie (koorts, rillingen, algemeen ziek zijn)

• patiënten met bekende afwijking aan nieren of urinewegen, verminderde weerstand of verblijfskatheter

Algemene indruk

• algemeen ziek zijn, (braken), verhoogde temperatuur                -> (pyelo)nefritis, acute prostatitis

• shockverschijnselen        -> urosepsis

• dehydratieverschijnselen     -> dehydratie

• bewegingsdrang        -> niersteenkoliek

Onderzoek abdomen

• percussie blaas        -> urineretentie

• onderzoek abnormale zwellingen in de buik        -> druk van tumor/zwangerschap op UW, obstipatie (kind)

• peritoneale prikkeling        -> appendicitis

• nierslagpijn            -> pyelonefritis, niersteen

Gynaecologisch onderzoek

• rode vagina            -> vaginitis, vulvitis

• droog, bleek, gemakkelijk bloedend vaginaslijmvlies

                -> postmenopauzale slijmvliesatrofie

• uitpuilende zwelling bij valsalva of in staande houding

                -> descensus uteri, cystokèle, urethrokèle

• vaginaal toucher uterus en adnexen

                -> myoom, tumor

Onderzoek bij de man

• inspectie glans         -> phimosis, balanitis

• uitvloed uit de penis

• laesies zichtbaar        -> lues, herpes genitalis

• pijnlijke palpatie epididymis + roodheid scrotum    -> epididymitis

AANVULLEND ONDERZOEK

Eenvoudig aanvullend onderzoek

• Nitriettest: cave: hoge specificiteit maar lage sensitiviteit omdat niet alle bacteriën nitriet produceren (grampositieven niet); bij een negatieve test dus verder onderzoek (sediment of dipslide)

• Leukotest: cave: hogere sensitiviteit dan nitriettest, maar kan valspositief zijn (bij contaminatie vanuit vagina, urethritis, koortsende ziekten)

• Erytrocytentest        -> UWI, urinesteen

• Urinesediment

• Dipslide = semikwantitatieve kweek: plaatje met voedingsmedium wordt in urine gedoopt en 18u in broedstoof gestopt; vervolgens schat men aantal kolonies per ml urine adhv afbeelding

• Urinekweek: > 105 bacteriën per ml = UWI, indicatie:

  • kinderen

  • mannen

  • zwangeren

  • patiënten uit een risicogroep (DM, verminderde weerstand, afwijkingen urinewegen, neurologische blaasstoornissen, katheter + tekenen van weefselinvasie, koorts, falen van twee blind ingezette behandelingen, patiënten met antibioticaprofylaxe)

• Mictiedagboek: levert informatie over plaspatroon, blaascapaciteit

  • wordt genoteerd door patiënt: vochtintake, frequentie van mictie, hoeveelheid urine, urine-incontinentie

• SOA-onderzoek

  • bij de man:

    • indicatie: urethritisklachten 

    • test: eerstestraalsurine ochtendplas voor onderzoek naar Chlamydia

  • bij de vrouw:

    • indicatie: persisterende mictieklachten zonder aangetoonde blaasontsteking

    • test: vulvovaginale swab

• Bloedonderzoek: zelden geïndiceerd

  • vermoeden van groot residu of urineretentie: bepaal plasmacreatinine

  • vermoeden van appendicitis: bepaal BSE of CRP

Complex aanvullend onderzoek

• Echografie nieren en blaas: 

  • indicatie: 

    • verdenking urinesteenlijden

    • bepaling vorm, ligging en grootte van nieren en blaas

• RX abdomen

  • indicatie: verdenking urolithiasis wanneer op echo geen steen is waargenomen

• CT abdomen

  • indicatie: verdenking urolithiasis wanneer op echo en RX geen steen is gezien

• Functieonderzoek naar blaasontledigingsstoornissen: uroflowmetrie, urodynamisch onderzoek, mictiecysto-urethrografie, retrograad urethrogram

• Cystoscopie

• Echografie prostaat